Verschillende manieren
Incidenteel
In het Oude Testament komen we meerdere keren tegen wat je zou kunnen noemen ‘incidentele huisgodsdienst’. Het vieren van feesten was een aanleiding om onderwijs te geven over Gods daden uit de geschiedenis. Een feestdag is geen oppervlakkig feestje, maar een dag van vreugdevolle herinnering aan feiten uit de geschiedenis. In het jodendom wordt bij bepaalde feesten nog steeds een bepaald Bijbelboek gelezen. In de joodse Bijbel staan dan ook vijf Bijbelboeken apart, de Feestrollen. In de kerk is er veel aandacht voor de christelijke feesten en wordt hier veel over uitgelegd. Het zou goed zijn om ook bijvoorbeeld de dag van onze doop als feestdag te noemen. Een andere vorm van huisgodsdienst in het Oude Testament is het onderwijs bij een gedenkplaats. Het volk Israël moest een gedenkplaats maken van het oversteken van de Jordaan bij het binnengaan van het land Kanaän. Een hoop stenen moest eraan herinneren hoe God het volk geleid had. Als mensen langs deze plaats kwamen, moesten ze hun kinderen hierover vertellen. In de protestantse traditie hebben beelden een negatieve status gekregen, omdat de beelden de plaats innamen van de uitleg van de Bijbel. Toch kan aan kinderen de betekenis van een doopfond, avondmaalstafel of een kruis worden uitgelegd.
Naast onderwijs rond feestdagen en uitleg bij een herdenkingsplaats hebben ouders de taak om Gods Woord uit te leggen in allerlei situaties en gebeurtenissen. Gods geboden moeten worden toegepast in concrete situaties anders blijft de godsdienst beperkt tot iets van de zondag. Vanuit de Bijbelse principes kunnen ouders in gesprek gaan over internet- en smartphonegebruik. Een ouder moet een kind begeleiden in het vormen van het geweten, want Gods geboden zijn geen systeem van ge- en verboden. Verder heeft een kind hulp nodig bij het ontdekken van zijn roeping in de kerk en samenleving. Het ontdekken van Gods wil is niet alleen een kwestie van goed nadenken, maar ook van ontvankelijk zijn voor Gods stem. De priester Eli leerde aan de jonge Samuël hoe hij letterlijk naar God kon luisteren.
Structureel
Structurele huisgodsdienst vraagt om trouw en de overtuiging dat het belangrijk is voor het geestelijk leven van de gezinsleden. Het gezin wordt vergeleken met een kerkje binnen de kerk en daarmee is de huisgodsdienst meer dan alleen Bijbellezen en bidden, dus ook zingen en uitleg van de Bijbel. Zoals in de kerk de preek centraal staat, moet thuis ook de uitleg van de Bijbel centraal staan in de huisgodsdienst. Er kan worden opgemerkt dat er op veel momenten ruimte is voor onderwijs uit de Bijbel: in de kerk, op school, op de zondagsschool, op verenigingen en Bijbelstudiekringen. De vraag kan dan ook naar boven komen: Is het nog wel nodig om dit ook thuis te doen? Uit onderzoek blijkt dat ouders verreweg de belangrijkste plaats innemen in de godsdienstige vorming van kinderen. Kinderen zien bij de ouders het best wat het geloof in de praktijk betekent. Als de ouders de belangrijkste functie hebben, waarom zouden ze dan niet expliciet over Gods Woord spreken? Het is wel goed om als ouders af te stemmen op het onderwijs dat door anderen gegeven wordt.
Het is goed om met het gezin de Bijbel in z’n geheel in een bepaalde periode door te lezen. Zoals de man in de gemeente onderwijs moet geven, zo moet de vader dat in het gezin doen. De één kan van zichzelf gemakkelijker uitleg geven dan een ander. Toch gaat het vooral om goed onderzoeken van de Bijbel en overdenken van de toepassing. Het lezen van boeken over de Bijbel of Bijbelse onderwerpen, maar ook algemenere boeken geeft verdieping aan de huisgodsdienst. Er zijn allerlei hulpmiddelen beschikbaar bij het lezen van de Bijbel en het voorbereiden van de uitleg ervan. Met name een concordantie biedt veel inzicht in de betekenis van Bijbelse woorden. Het is mooi om te zien hoe een kernwoord uit een bepaald gedeelte voorkomt op andere plaatsen in de Bijbel. Verder is het nuttig eens een boek te lezen over de leefwereld van de Bijbel. De cultuur en maatschappij van het Oude en Nieuwe Testament zijn zo anders dan de onze dat het goed is daar meer over te weten.
Het voorbereiden van het bespreken van een Bijbelgedeelte zou als volgt kunnen gebeuren. Het zou mooi zijn als je er een half uur de tijd voor hebt. Een Bijbelgedeelte moet ons eerst zelf aanspreken voordat wij er iets over kunnen doorgeven. Een heel hoofdstuk in één keer voorbereiden is meestal behoorlijk lang, tenzij het één verhaal is. Je kunt een aantal kernteksten eruit halen. Eén of twee verzen kan al genoeg zijn. Verder kun je wat langer stilstaan bij een belangrijk woord. Het is goed om rustig over de tekst na te denken en deze tot je door te laten dringen. Het nadenken of mediteren wordt wel vergeleken met herkauwen bij dieren. Pas door er een aantal keer over na te denken, ga je de tekst ‘verteren’ en kom je tot de ‘voeding’ van de Bijbel. Het doel is niet om heel diepzinnige gedachten te krijgen, maar Gods stem in de Bijbel te horen. Dit geldt ook voor het toepassen van een Bijbelgedeelte. Het bedenken of opzoeken van voorbeelden helpt om de boodschap te verduidelijken.