Betrouwbaarheid van de Bijbel

De kracht van de Bijbel


De Bijbel is een groot geschenk van God, omdat mensen door het lezen en horen van de Bijbel God leren kennen en gered kunnen worden. (1) Dat toch veel mensen de Bijbel niet serieus nemen komt omdat ze menen dat de Bijbel veel onjuistheden bevat en achterhaald is. Wat kun je daar als christen tegenover zetten? Dr. H. van den Belt stelt dat de Bijbel in zichzelf betrouwbaar is (autopistos). De Bijbel heeft een grote kracht in zich: door de Bijbel zijn al veel mensen tot geloof gekomen. In 2 Timotheüs 3:16-17 staat dat het effect van de Bijbel is dat mensen kennis krijgen van de zaligheid, de redding. Concreet wordt bedoeld dat Timotheüs de opdracht krijgt Gods Woord uit te leggen, dwaalleer te weerleggen, gemeenteleden te verbeteren en te trainen in het Woord van God. De betrouwbaarheid van de Bijbel ligt dus in de Bijbel zelf, maar is ook afhankelijk van het werk van de Heilige Geest. De Geest heeft de schrijvers, ieder met zijn eigen manier van schrijven, geleid zodat het Gods Woord is geworden. Ook zorgt de Geest ervoor dat de Bijbel daadwerkelijk die uitwerking heeft waarvoor hij bedoeld is. Door de Geest ervaart iemand dat de Bijbel betrouwbaar is. Juist ook door de ervaring, zoals iemand kan ervaren wat bijvoorbeeld liefde is, merkt iemand de kracht van de Bijbel.

Johannes Calvijn


Voor Johannes Calvijn is het gezag van de heilige Schrift zo belangrijk dat hij dit tot de basis heeft gemaakt van zijn theologie. (2) God heeft door de geschiedenis heen aan mensen bekend gemaakt Wie Hij is, maar om te voorkomen dat deze kennis wordt vergeten of verkeerd doorgegeven is de Bijbel gekomen. De Heilige Geest getuigt in het hart dat het daadwerkelijk gaat om Gods woorden. Calvijn benadrukt tegenover de Rooms Katholieke Kerk en de Dopersen dat het gezag van de Bijbel niet afhankelijk is van (mensen in) de kerk. Calvijn noemt ook rationele argumenten voor het gezag van de Bijbel, zoals de beschreven wonderen en de uitgekomen profetieën. Hij wil voorkomen dat de Bijbel alleen gezag heeft voor de gelovigen. De humanisten verwierpen het gezag, omdat ze de Bijbel te simpel vonden. Calvijn toonde aan hoe de eenvoud van de Schrift juist een argument voor het gezag van de Bijbel is, omdat Gods majesteit hierin zichtbaar wordt.

In de laatste versie van de Institutie noemt Calvijn de autopistie van de Schrift. (3) Dit begrip komt uit de antieke, Griekse filosofie. Het gaat dan over de grondbeginselen van de wetenschap, zoals de axioma’s in de wiskunde. Een axioma is een uitgangspunt dat verder niet te bewijzen is. Het is overtuigend van zichzelf. Zoals: de kortste afstand tussen twee punten is een rechte lijn. Zo hoeven wij het gezag van de Bijbel niet te bewijzen, want de Bijbel is van zichzelf overtuigend. De Geest is wel nodig om ons innerlijk te overtuigen zodat wij ook de rust kennen in God en in Zijn Woord en beloften. 

Als het gaat om de uitleg van de Schrift, staat de bedoeling van de auteur centraal. Het gaat er niet om wat wij allemaal voor moois in de tekst kunnen zien, zoals bij de allegorie, de vergeestelijking van de Bijbel, gebeurt.

Autopistie in de tijd na de Reformatie


Op meerdere momenten in de kerkgeschiedenis heeft de betekenis van de autopistie van de Bijbel een rol gespeeld (4). In de discussie tussen Arminius en Gomarus deed Arminius een beroep op de autopistie van de Bijbel om het gezag van de belijdenisgeschriften te relativeren. Voor Gomarus betekende de autopistie juist dat iemand niet zomaar alle theologische ruimte krijgt om de Bijbel uit te leggen. Verder werd het begrip autopistie in verband gebracht met de betrouwbaarheid van de handschriften van de Bijbel. (5) Hoewel wij niet beschikken over de originele handschriften van de Bijbel, mogen we er vanuit gaan dat de beste handschriften die wij hebben betrouwbaar zijn. In onze postmoderne tijd, waar sterke behoefte is aan authenticiteit, kan de autopistie worden uitgelegd als het persoonlijke en bevindelijke karakter van de Schrift. (6) Dat gaat niet ten koste van het objectieve gezag van de Bijbel, want het is niet alleen onze subjectieve ervaring, maar de Geest die ons overtuigt.
Deze tekst is gebaseerd op het boek: prof. H. van den Belt. Betrouwbaar getuigenis: het Geestelijk gezag van de Bijbel. Heerenveen: Jongbloed, 2010.
1. pagina 13-20; 2. p. 24-33; 3. p. 33-35; 4. p. 48-49; 5. p. 51-53; 6. p. 88-89.
Share by: