Tijd van de Reformatie
Luther
Net als gebed en aanvechting heeft volgens Luther meditatie een cruciale plaats in het leven van een christen. Wat moet er vooral overdacht worden? De Bijbel. Een mens moet niet denken de diepte van Gods Woord te peilen door snel de Bijbel te lezen. Het kost inspanning om Gods Woord op de juiste manier te ontvangen. David geeft het voorbeeld door dag en nacht over de Bijbel te denken, spreken, zingen en dichten. Ook Luther was voortdurend met de Heilige Schrift bezig voor zichzelf, voor zijn studenten en andere mensen. Mediteren gaat volgens Luther verder dan alleen denken. Dieren kunnen in zekere zin ook denken. Het is ernstig vindt plaats in het hart. Het is geen kille stilte of rust, maar een daad van liefde en verlangen tot God. Door meditatie kan de Schrift veel meer opleveren dan wanneer er oppervlakkig gelezen wordt. Ook kan het meer opleveren dan het lezen van interessante studies.
Intensief proces
Het mediteren is een intensief proces. De mens moet daarbij kloppen op de tekst, zoals Mozes sloeg op de rots en er water uit kwam. Het Woord levert dan veel op en het verandert de mens. Luther keert zich tegen een mystiek waarin het vooral gaat om innerlijke stilte. De Bijbel moet voor de mens open gaan. Hij moet daar helemaal in thuis zijn. Gods Woord moet wortel schieten in het hart en de gedachten van de mens. Bij het Woord gaat het om de Bijbel, maar specifieker: om Christus. Zo is het bij de gedeelten over Jezus’ lijden niet goed om lang bij andere personen stil te staan. In die tijd kon er met veel gevoel over Maria en haar verdriet gesproken worden, waardoor de boodschap van het kruis niet gehoord werd. In heel de Bijbel moeten we zoeken tot we bij de gekruisigde Christus zijn aangekomen om vergeving te krijgen en door genade te leven.
Calvijn
Bij Calvijn gaat de meditatie vooral om de overdenking van de eeuwigheid. Dat is niet slechts één van de onderwerpen waarover gemediteerd kan worden, maar meditatie over het toekomende leven is een belangrijk kenmerk van een christen. In plaats van uitgebreid de meditatie te beschrijven, wijst Calvijn op de kern. Een reden waarom Calvijn minder over meditatie schrijft zou kunnen zijn, dat Calvijn niet opgroeide in het klooster, maar gevormd is door de universiteit en de klassieke auteurs. Bij Calvijn gaat het vooral over gehoorzamen en de mystieke taal speelt een minder grote rol. Het mediteren is erop gericht Gods wil te kennen om Hem te gehoorzamen. Vroomheid ontstaat niet door je af te scheiden van de wereld en in een klooster te leven, maar door het kennen van God en door gehoorzaamheid aan Hem. De kern van de meditatie is dus de gerichtheid op de eeuwigheid. Dat impliceert een verachting van het aardse leven, dat vol moeite en problemen is. Wij moeten ons geluk niet zoeken in het aardse leven, maar er als een pelgrim doorheen reizen. Al het moois op aarde is eenvoudigweg niet te vergelijken met de heerlijkheid van de hemel.